Durchgangslager Illowo – niemiecki obóz przejściowy istniejący w latach 1941-1945 w Iłowie z przeznaczeniem, najpierw dla przesiedleńców, volksdeutschów z Litwy, którzy po otrzymaniu stosownych dokumentów udawali się w głąb Rzeszy, a następnie dla przymusowych robotników narodowości polskiej, ukraińskiej i rosyjskiej, przybierając w ten sposób charakter karny. Obóz o powierzchni całkowitej wynoszącej ok. 25 tys. m², na który składały się cztery budynki murowane i drewniane baraki, był strzeżony dzień i noc przez żołnierzy niemieckich w podeszłym wieku, nazywanych przez więźniów „żandarmami”. Komendantem obozu był Niemiec z Westfalii o nazwisku Morwinski lub Mrowinski. W specjalnie wydzielonej części obozu, nazywanym „lazaretem”, przebywały kobiety ciężarne oczekujące rozwiązania oraz dzieci w wieku do 5 lat. Łącznie liczbę dzieci, które przebywały tu w latach 1942-1945 oszacowano na mniej więcej 2 tysiące, zaś jednorazowo mogło tu przebywać około 30-50. Do dzieci można się było zwracać jedynie w języku niemieckim. Bezpośredni nadzór nad dziećmi sprawowała Niemka, oberschwester Mathilde, która zdaniem świadków, okradała dzieci z przypisanych im leków i nimi handlowała. Z uwagi na niedostateczne wyżywienie, brak podstawowych środków medycznych i złe warunki mieszkaniowe śmiertelność w tej części obozu była ogromna. Zmarłe dzieci chowano zdaniem świadków w lesie, niedaleko torów kolejowych na trasie Iłowo-Mława (przy obecnej ul. S. Staszica). Szacuje się, że w tym miejscu pochowano ok. 200 dzieci. Personel obozu został ewakuowany w styczniu 1945 r., tuż przed wkroczeniem żołnierzy sowieckich do Iłowa. Po wyzwoleniu obozu ocalałe dzieci adoptowały polskie rodziny, ale tylko te, które nie podpisały volkslisty. Po wojnie ten teren był pod opieką pracowników i uczniów szkoły zawodowej, a konkretnie harcerzy. Na ścianie przy wejściu znajduje się tablica o następującej treści: „W tym budynku i na przyległym terenie w latach 1941-1945 znajdował się przejściowy obóz hitlerowski dla dzieci i osób dorosłych. W 40-tą rocznicę napaści hitlerowskiej na Polskę i Międzynarodowym Roku Dziecka – młodzież i dzieci Iłowa. 1.6.1979”. 1 czerwca 1979 r. postawiono również obok głównego budynku obozowego pomnik-obelisk opatrzony tablicą z napisem:1 czerwca 1979 r. postawiono również obok głównego budynku obozowego pomnik-obelisk opatrzony tablicą z napisem: „Pamięci ofiar niemieckiego obozu przejściowego w Iłowie działającego w latach 1941-1945, w tym setek dzieci zmarłym po odebraniu matkom wywożonym na roboty przymusowe. Pomnik wzniesiony w 1979 r. odnowiony przez społeczność powiatu działdowskiego w 2020 r.”
Tablica pamiątkowa i obelisk poświęcony więźniom obozu w Iłowie-Osadzie (BP)Masz już konto? Zaloguj się
Zarejestruj sięUWAGA: W celu rejestracji pobierz formularz i odeślij go do nas pod adres kontakt@kontakt.pl
Pobierz formularzKopiowanie treści z tej strony jest zabronione!